فرهنگ

آن چیزی که ملت ها را می سازد ، فرهنگ صحیح است . امام خمینی رحمت اله علیه

فرهنگ ، آن چیزی است که حاضرم جانم را فدایش کنم .مقام معظم رهبری دامت برکاته

ما ایرانیان دارای سرمایه ها و پشتوانه های عظیم مادی و معنوی هستیم .خدای ما خدایی حقیقی و بلند مرتبه است . پیامبر ما پیامبر اعظم است ، خاتم انبیاء و کامل ترین انسان روی زمین . امامان و پیشوایان دینی ما معصوم و مظلوم و راهگشاترین افراد هستند . دین ما کامل ترین آیین و حاوی هر چه ناگفته ها و نانوشته هاست .مذهب تشیع ما بروزترین مذهب موجود است . منابع فقهی و احادیث و روایات ، غنی و معتبرترین منابع است . تاریخ و تمدن ما از کهن ترین ها به شمار می رود .سرزمین فعلی ما استراتژیک و دارای موقعیتی بی نظیر در دنیا و منطقه است .منابع زیرزمینی ما از نفت و گاز گرفته تا دیگر منابع طبیعی خدادادی ، در رتبه های اول و برتر دنیا قرار دارد .نیروی انسانی ما از هر حیث (استعداد ، شجاعت و سایر صفات اخلاقی و انسانی )جایگاهی ممتاز دارد . این نکته از زبان خود ژاپنی ها مورد تأیید است که گفته اند :ما ژاپنی ها کم هوشی و پرکوش و شما ایرانی ها پرهوش و کم کوش .

به راستی با وجود این همه دارایی ، ما در کشورهایی مثل آمریکا ، ژاپن و فنلاند سراغ چه چیزی می گردیم و به دنبال چه هستیم ؟

ما برای اول شدن در دنیا چیزی کم نداریم .گذشتگان ما و دلسوزان و تلاشگران فعلی میهن ما همه چیز را برای سعادت دنیا و آخرت ما فراهم نموده اند .پس چرا ما آن طور که شاید و باید و مستحق آنیم ، مطرح نیستیم و به جلو نرفته ایم ؟ چرا باید حسرت دیگران و امثال ژاپنی ها را بخوریم ؟ بعضی وقت ها شده که حتی ما خودمان با چوب خودمان به سر خودمان می زنیم و خودمان را تحقیر می کنیم . چرا ؟

البته درس ما آموزش و پرورش تطبیقی است و ما بر اساس آیاتی نظیر : قل سیروا فی الارض . . . - عبادی الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه – اطلبو العلم ولو بالصین و . . . موظفیم نقاط قوت دیگران و نقاط ضعف خود را بشناسیم ،اما حقیقتی وجود دارد که باید اشاره ای کوتاه به آن داشته باشیم .

حلقه مفقوده زنجیر موفقیت ما ایرانی ها در زمان حاضر فرهنگ است و سرآمد همه فرهنگ ها ، فرهنگ گذشت و ایثار و فداکاری است .البته این به این معنی نیست که ما ایرانی ها بی فرهنگ هستیم .برای توضیح این مطلب لازم است به ذکر مصداق هایی در این زمینه بپردازیم .

1 – پدرم یکی از جانبازان دفاع مقدس است که 8 سال از عمر خود را در جبهه ها وقف انقلاب و اسلام کرد .ایشان خاطره ای را از زمان جنگ برایمان نقل کرد که شنیدنی است . او می گفت در یکی از عملیات ها و چند روز قبل از شروع آن ، یک روز مقداری هندوانه از طرف تدارکات برایمان آوردند . هندوانه را بریده و بین رزمندگان توزیع کردند . در آخر متوجه شدیم که یکی از برادران رزمنده به نام حسینعلی قوقه ای مشغول تراشیدن و خوردن ته پوسته های هندوانه هایی است که سایر رزمنده ها آن را خورده اند .وقتی از او پرسیدند که چرا هندوانه خود را نخوردی و به جای آن ته پوسته های هندوانه دیگران را می خوری ؟ او در جواب گفت که این هندوانه ها شاید از پول فقرا و نیازمندانی که خود محتاجند ، تهیه شده باشد و روا نیست که اسراف کنیم و باید قدر نعمت های خداوند را بدانیم .این مطلب بسیار قابل تأمل است .چرا که آن رزمنده تمام دارایی های مادی و لذت بخش زندگی خود را رها کرده و به سرزمینی آمده که نه تنها هیچ جاذبه و آب و علفی ندارد ، بلکه پر از گلوله و موشک و خمپاره است و تنها دارایی خود را که همانا جان ارزشمند است ، به میدان آورده و برای آسایش دیگر هم وطنان خود فدا می کند .نکته جالب این جاست که با همه این گذشت ها ، ادعا می کند که ما کاری نکرده ایم و باز هم به ملت و سیدالشهدا بدهکار و مدیونیم .البته ناگفته نماند این رزمنده نجف آبادی یکی از ده ها هزار شهید دفاع مقدس است .اگر به سراغ فرماندهان و نام آشنایان برویم خود دنیای باعظمتی است که مجال پرداختن به آن نیست .

این همان فرهنگ گذشت و ایثار و فداکاری است . انقلاب ما با چنین فرهنگی در جهان مطرح شد . بیایید خودمان را با او مقایسه کنیم . ما کجای این معادله هستیم و چقدر به این شهید نزدیک هستیم ؟!

2 – در شهرستان ما دو روستا وجود دارد که در مجاورت هم قرار دارند .قضیه از این قرار است که چند دهه گذشته مقرر شد که این دو روستا نسبت به یکپارچه سازی اراضی خود اقدام کنند و با تجمیع زمین های پراکنده خود در مصرف آب و سایر هزینه ها صرفه جویی کنند و این نیاز به گذشت داشت .اهالی روستای اولی با گذشت و صرف نظر از برخی زمین ها و درختان مرغوب خود توانستند به این مهم دست یابند و اکنون هر کدام برای خود چاه آب و درختان و کشتزارهای سرسبز و پربرکت دارند .اما روستای دوم بعد از چند دهه هنوز بر سر زمین و آب خود دعوا دارند و خبری از سرسبزی و محصولات فراوان نیست .اگر از بالا به این دو روستا نگاهی بیندازیم ، مثل بهشت و جهنم هستند .این موضوع نشان می دهد که فرهنگ گذشت و آینده نگری ، کلید حل مشکلات است .

3 – بنده در اداره آموزش و پرورش نجف آباد مشغول فعالیت هستم . در اداره ای که بنده در آن حضور دارم دو نفر آزاده نیز مشغول فعالیت هستند .یکی از آن آزاده ها به عنوان کارشناس امور حقوقی ، خدمات زیادی در زمینه تعیین حدود و دیوار کشی زمین های وقفی آموزش و پرورش نجف آباد انجام داد که منتج به دریافت تقدیرنامه از سوی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان شد .ایشان در اداره ما به منظور صرفه جویی و قناعت ، به جز آب و چای و قند از خوردن هر گونه مواد غذایی و پذیرایی متعلق به بیت المال خودداری می کرد . همکار ایشان روزی برای ما نقل کرد که یک روز ایشان یک پاکت به من داد و گفت این مال شماست .این پاکت باز نشده بود .وقتی آن را باز کردم متوجه شدم که مبلغ چهارصد هزار تومان وجه نقد بابت زحمات ایشان برای تعیین حدود و دیوارکشی زمین های وقفی از سوی اداره کل برای ایشان درنظر گرفته و اهدا شده بود ، ولی ایشان با وجود این که وجوه به او تعلق داشت از آن صرف نظر کرده و این مبلغ را به من دادند تا برای خود و خانواده ام هزینه کنم . ایشان در سال گذشته بازنشست شد و یاد و خاطره ایشان برای همیشه و همگان ماندگار شد . و اما آزاده دومی : ایشان زمانی در قسمت امور شاهد و ایثارگران اداره مشغول بوده اند و به دلیل اشراف و تسلطی که بر روی نرم افزار سیستم بکفا داشتند ، از ایشان درخواست می کردیم تا گهگاهی به ما دقایقی را کمک کند ، ولی ایشان برای 5 دقیقه فعالیت ، آن هم هر ماه یک بار ، از ما مبلغ 150هزار تومان مطالبه می کرد و یک بار هم تقاضای ما را رد کرد و ما در ارسال اطلاعات بکفا با مشکل مواجه شدیم .

این نیز مصداقی دیگر بود و تفاوت رفتاری که برگرفته از فرهنگ کار و تلاش بود را نشان می داد . مصادیق زیادی در این باب وجود دارد که فرصت بازگویی آن نیست .

ما ایرانیان در زمان حاضر در زمینه فرهنگ بسیار ضعیف عمل می کنیم ، فرهنگ رانندگی ، فرهنگ تغدیه ، فرهنگ پوشش ، فرهنگ مطالعه ، فرهنگ ورود به فضای مجازی ، فرهنگ کار و تلاش و. . .

ما فرهنگی غنی به نام فرهنگ عاشورا داریم .اولین شهید روز عاشورا حر بود .او از جمله کسانی بود که لشگر عظیمی برای مبارزه با امام حسین فراهم کرد . با این وجود وقتی متوجه قضیه شد و خواست به لشگر امام حسین بپیوندد ، به امام حسین گفت : چگونه می توان باور کرد که تو مرا بخشیده ای و پناهم داده ای ؟ من که همه پل های پشت سر خود را خراب کرده ام .امام حسین در جواب به او فرمودند :ما برای همین آمده ایم تا شما را ببخشیم و برای بخشیدن و هدایت شما آمده ایم و این رسالت ماست .

آری . این فرهنگ و رفتار در چارچوب رفتارهای انسانی نمی گنجد . امام حسین با کسی که مسئول آن همه خسارت و جفا در حق خود و خانواده و اصحابش بود به آسانی گذشت کرد . ژاپن با همه ادعای خود صد سال دیگر هم نمی تواند الگو و سرمشقی مانند امام حسین به دنیا معرفی کند . در صورتی که ما چنین سرمایه عظیم داریم .

ژاپن در خلال جنگ جهانی دوم آزمایشگاه هایی داشت که در آن برخی حشرات مانند کک را آلوده به طاعون و دیگر بیماری ها نموده و آن را در بین سربازان دشمن رها می کرد و با این کار دشمن را از پای در می آورد . این کشور پس از شکست و در اواخر جنگ با هواپیماهای خود این آزمایشگاه ها را بمباران کرد تا کسی از وجود چنین آزمایشگاه هایی باخبر نشود . این در حالی است که ما در جنگ ایران و عراق بر اساس معیارهای دینی خود هیچ گونه رفتار غیر انسانی از خود نشان ندادیم .

نهاد حوزه و دانشگاه و مجموعه وزارت آموزش و پرورش نهاد های تأثیرگذار در جامعه هستند . روحانیون ، اساتید و فرهنگیان مسئولیت عظیمی در قبال فرهنگ و پیشرفت جامعه دارند .

فرهنگ چیزی نیست که به دیگران واگذار کنیم و دیگران را مسئول اجرای آن بدانیم . امری است که باید از خود شروع کنیم و نباید منتظر معجزه و اقدام مسئولین باشیم .

ما دانشجویان به عنوان طبقه تحصیلکرده ، باید خود پیشتاز و الگو برای حرکت و تحول در جامعه باشیم . اما این که از معرفی کتاب و یا آدرس یک کتاب فروشی به دانشجویان همکار خود خودداری کنیم ، این بسیار زشت و ناپسند و نگران کننده است . اگر قرار باشد رفتارهای ما با فرهنگ ایرانی اسلامی سنخیت نداشته باشد و به این رفتارها ادامه دهیم ، ولو صد سال دیگر رحیمی در کلاس آموزش و پرورش تطبیقی حاضر شود و استاد بختیاری برایمان از ژاپن بگوید ، یک قدم هم به جلو نخواهیم رفت و وضع همین گونه خواهد بود .